การปรับตัวของห้องสมุด บทบาทใหม่ในยุคดิจิทัล

1. ความท้าทายของห้องสมุดในยุคดิจิทัล

• การเข้าถึงข้อมูลและความรู้ผ่านอินเทอร์เน็ตทำให้ผู้คนพึ่งพาห้องสมุดน้อยลงอย่างมาก
• สถิติผู้ใช้ห้องสมุดลดลงทั้งในอังกฤษ สหรัฐอเมริกา และไทย โดยเฉพาะการใช้ห้องสมุดเป็นสถานที่อ่านหนังสือลดลงอย่างมาก
• แม้ผู้ใช้ลด แต่จำนวนห้องสมุดในประเทศไทยยังเพิ่มขึ้นกว่า 70 แห่งในรอบ 10 ปี แสดงว่ามีความพยายามปรับตัวและพัฒนาห้องสมุดให้ตอบสนองความต้องการใหม่

2. บทบาทใหม่ของห้องสมุด

• แนวคิด “ห้องสมุดมีชีวิต” ที่ริเริ่มโดย TK Park เน้นการสร้างประสบการณ์และแรงบันดาลใจใหม่ ๆ นอกเหนือจากการเป็นคลังหนังสือ
• ห้องสมุดหลายแห่งเริ่มปรับปรุงพื้นที่ให้เหมาะกับการใช้งานที่หลากหลาย เช่น มี WiFi, คอมพิวเตอร์, พื้นที่นั่งเล่น, คาเฟ่ และกิจกรรมอบรมต่าง ๆ
• ห้องสมุดยังเป็นพื้นที่สำหรับนวัตกรรมและการเรียนรู้แบบลงมือทำ (Maker Space) แม้จะยังไม่แพร่หลายมากนักในไทย
• “พื้นที่” ในห้องสมุดถือเป็นสินทรัพย์สำคัญที่สามารถพัฒนาเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้และสร้างสรรค์ได้มากกว่าการเป็นแค่คลังหนังสือ

3. ห้องสมุดกับการรับมือข่าวปลอม (Fake News)

• ข่าวปลอมแพร่กระจายอย่างรวดเร็วผ่านโซเชียลมีเดียและอินเทอร์เน็ต ส่งผลกระทบรุนแรงต่อสังคมและการเมืองทั่วโลก รวมถึงไทย
• ห้องสมุดในหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมทักษะการคิดวิพากษ์และรู้เท่าทันสื่อ (Media and Information Literacy) เพื่อช่วยผู้ใช้แยกแยะข่าวจริงกับข่าวปลอม
• โครงการฝึกอบรมบรรณารักษ์และเครื่องมืออย่าง The CRAAP test ช่วยให้ผู้ใช้ตั้งคำถามและประเมินความน่าเชื่อถือของข้อมูลได้
• ในไทย แม้จะมีความพยายามผ่านรายการและศูนย์ตรวจสอบข่าวปลอม แต่บทบาทห้องสมุดในการส่งเสริมทักษะนี้ยังน้อยและเป็นโอกาสในการพัฒนาต่อไป

4. แนวโน้มและโอกาสในอนาคต

• ห้องสมุดต้องเปลี่ยนมุมมองจากการเป็นแค่ศูนย์ข้อมูล ไปสู่การเป็นพื้นที่สร้างสรรค์นวัตกรรมและส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต
• การบูรณาการเทคโนโลยีดิจิทัลและการพัฒนาทักษะการรู้เท่าทันสื่อจะเป็นกุญแจสำคัญในการทำให้ห้องสมุดยังคงมีบทบาทสำคัญในสังคมยุคใหม่
• ห้องสมุดสามารถเป็นศูนย์กลางของการเรียนรู้ที่ช่วยให้ผู้คนสามารถแยกแยะข้อมูลข่าวสารอย่างมีวิจารณญาณ และสร้างสรรค์องค์ความรู้ใหม่ ๆ ได้

            ห้องสมุดในยุคดิจิทัลต้องเผชิญกับความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมผู้ใช้และเทคโนโลยีที่ทำให้การเข้าถึงข้อมูลง่ายขึ้น แต่ก็ยังมีบทบาทสำคัญในการเป็นพื้นที่สร้างสรรค์และส่งเสริมทักษะการรู้เท่าทันสื่อ โดยเฉพาะในยุคที่ข่าวปลอมแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ห้องสมุดจึงต้องปรับตัวอย่างต่อเนื่องเพื่อรักษาความสำคัญและตอบโจทย์ผู้ใช้ในยุคใหม่ได้อย่างแท้จริง

ขอบคุณแหล่งความรู้จาก https://www.thekommon.co/library-adaptation/