การเรียนรู้จากการเข้าร่วมสัมมนา “มิติใหม่การบริการ Digital Object Identifier (DOI)” ภายใต้โครงการจัดตั้งศูนย์ DOI Service Center

     บรรณาธิการจัดการวารสาร PULINET Journal ได้เข้าร่วมรับฟังการสัมมนา เรื่อง “มิติใหม่การบริการ Digital Object Identifier (DOI)”ภายใต้โครงการจัดตั้งศูนย์ DOI Service Center ซึ่งจัดขึ้นในวันอังคารที่ 23 ธันวาคม 2568 ณ สำนักทรัพยากรการเรียนรู้คุณหญิงหลง อรรถกระวีสุนทร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ โดยการสัมมนาครั้งนี้ช่วยให้เห็นภาพรวมของบทบาท DOI ในฐานะกลไกสำคัญในการยกระดับมาตรฐานวารสารวิชาการไทย

สิ่งที่ได้เรียนรู้จากการสัมมนา
      จากเนื้อหาการสัมมนา ทำให้เข้าใจชัดเจนมากขึ้นว่า DOI ไม่ได้เป็นเพียงเลขกำกับบทความ แต่เป็นตัวเชื่อมโยงถาวรที่ช่วยให้บทความวิชาการสามารถเข้าถึงได้แม้ URL เปลี่ยนแปลง ส่งผลโดยตรงต่อความน่าเชื่อถือของวารสาร และการถูกค้นพบและอ้างอิงในระยะยาว
     การสัมมนายังทำให้เห็นว่า ปัจจุบันมีหน่วยงานที่ให้บริการออก DOI หลายรูปแบบ อย่างไรก็ตาม สำหรับวารสารวิชาการ ระบบที่ได้รับการยอมรับ และใช้กันอย่างแพร่หลายในระดับสากล คือ Crossref ซึ่งเป็นองค์กรที่ดูแล DOI สำหรับวารสารโดยเฉพาะ และมีบทบาทสำคัญในการเชื่อมโยงข้อมูลบทความกับระบบการอ้างอิง จึงถือเป็นระบบที่เหมาะสมกับการพัฒนาวารสารวิชาการในระยะยาว
     นอกจากนี้ ยังได้เห็นทิศทางการดำเนินงานของหน่วยงานระดับประเทศ โดยเฉพาะสำนักงานการวิจัยแห่งชาติที่ร่วมกับศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทยในการผลักดันระบบ DOI เพื่อช่วยลดภาระและต้นทุนของวารสาร และทำให้การจัดการ DOI ของวารสารไทยเป็นระบบมากยิ่งขึ้น

การนำมาคิดต่อในบริบทของ PULINET Journal
     เมื่อพิจารณาในบริบทของวารสาร PULINET Journal ซึ่งอยู่ในกลุ่มที่ 2 พบว่ายังไม่มีความชัดเจนว่า โครงการระดับประเทศจะครอบคลุมถึงวารสารกลุ่มนี้เมื่อใด ขณะเดียวกัน การดำเนินการขอ DOI ด้วยตนเอง แม้จะสามารถทำได้ในทางเทคนิค แต่จะมีทั้งค่าใช้จ่ายและภาระในการดูแลระบบในระยะยาว ซึ่งจำเป็นต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ
      จากการทบทวนข้อมูลและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น จึงเห็นว่าแนวทางที่เหมาะสมในระยะปัจจุบัน คือการศึกษาและทำความเข้าใจระบบ DOI ให้ชัดเจน เตรียมความพร้อมด้านความรู้ กระบวนการทำงาน และข้อมูลบทความควบคู่ไปกับการติดตามความชัดเจนของนโยบายจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

บทเรียนที่ได้รับจากกิจกรรม
     การเข้าร่วมสัมมนาครั้งนี้ ช่วยให้กองบรรณาธิการมองเห็นทิศทางการพัฒนาวารสารในภาพรวมมากขึ้น และตระหนักว่า การยกระดับคุณภาพวารสาร ไม่จำเป็นต้องเร่งดำเนินการทุกเรื่องในทันที แต่ควรเลือกจังหวะที่เหมาะสม โดยเตรียมความพร้อมไว้ล่วงหน้า เพื่อให้สามารถปรับตัวและพัฒนาได้อย่างมั่นคงในระยะยาว